เกี่ยวกับหน่วยงาน
ประวัติหน่วย
การจัดการกองทัพบก พ.ศ.2491 ในระหว่างสงครามมหาเอเชียบูรพากองทัพไทย ได้รับการระดมพล ขยายกำลังรบตามอัตราในยามสงคราม เพื่อทำการรบป้องกันราชอาณาจักรตามที่ได้รับมอบ ครั้งสงครามสงบลง เหตุการณ์ทางการเมืองเปลี่ยนแปลงไป กองทัพบกจึงได้มีการปรับปรุงการจัดให้เหมาะสมกับสถานการณ์ โดยได้เปลี่ยนแปลงระเบียบการจัดส่วนราชการตามแบบกองทัพบกสหรัฐอเมริกา เริ่มตั้งแต่ พ.ศ.2401 เป็นต้นมา การจัดส่วนราชการณ์ของกองทัพบก ปี พ.ศ.2491 ได้จัดกำลังบรรลุตามอัตรากองทัพบก 91 ซึ่งปรับปรุงแก้ไขมาตามลำดับจากอัตรากองทัพบก 89 และใช้ในเวลาปกติเท่านั้น โดยแบ่งส่วนราชการเป็น 3 ส่วน คือ
- ส่วนกลาง ได้แก่ กรมเสนาธิการทหารบก โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้ากรมพลาธิการทหารบก กรมพาหนะทหารบก กรมสวัสดิการณ์ทหารบก กรมสรรพาวุธทหารบก กรมแผนที่มหารบก กรมแพทย์ทหารบก และกรมการเงินทหารบก
- ส่วนภูมิภาค ได้แก่ มณฑลทหารบกที่ 1 มณฑลทหารบกที่ 2 มณฑลทหารบกที่ 3 มณฑลทหารบกที่ 4 และมณฑลทหารบกที่ 5
- ส่วนกำลังรบ ได้แก่ กองทัพภาคที่ 1 (กองพลที่ 1 และ 4) กองทัพภาคที่ 2 (กองพลที่ 2 และ 3) กองพลที่ 5 กรมต่อสู้อากาศยาน และกรมรถรบ การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลกองทัพบก ปี 2491 มีสถานะเป็นหน่วยส่วนกลาง คือ เป็นแผนกที่ 1 อยู่ในกรมเสนาธิการทหารบก ได้ชื่อย่อว่า สธ.ทบ.1
การจัดหน่วยงานด้านกำลังพล ก่อน พ.ศ.2491
ก่อนปี พ.ศ.2491 การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบกได้เคยมีการจัดตั้งมาก่อนแล้ว ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2485 แต่มีรูปแบบการจัดหน่วยที่ไม่ชัดเจน และการปฏิบัติภารกิจก็ไม่กำหนดเฉพาะกิจการด้านกำลังพลเพียงอย่างเดียว โดยหน่วยงานด้านกำลังพล ในปี พ.ศ.2465 มีฐานะเป็นแผนกที่ 1 สังกัดอยู่ในกรมยุทธศาสตร์ทหารบก ดังนี้
ก่อนปี พ.ศ.2491 การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบกได้เคยมีการจัดตั้งมาก่อนแล้ว ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2485 แต่มีรูปแบบการจัดหน่วยที่ไม่ชัดเจน และการปฏิบัติภารกิจก็ไม่กำหนดเฉพาะกิจการด้านกำลังพลเพียงอย่างเดียว โดยหน่วยงานด้านกำลังพล ในปี พ.ศ.2465 มีฐานะเป็นแผนกที่ 1 สังกัดอยู่ในกรมยุทธศาสตร์ทหารบก ดังนี้
กรมยุทธศาสตร์ทหารบก (พ.ศ.2465) ประกอบด้วยแผนกต่างๆ 5 แผนก การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบก ปี 2491 มีสถานะเป็นหน่วยส่วนกลาง คือ
แผนกที่ 1 อยู่ในกรมเสนาธิการทหารบก มีหน้าที่เกี่ยวกับการจัดกำลัง การระดมพล การกำหนด อาวุธยุทธสัมภาระ เพื่อใช้ในกองทัพบก ตำแหน่งและบำเหน็จของฝ่ายเสนาธิการ ใช้ชื่อย่อว่า สธ.ทบ.1
แผนกที่ 1 อยู่ในกรมเสนาธิการทหารบก มีหน้าที่เกี่ยวกับการจัดกำลัง การระดมพล การกำหนด อาวุธยุทธสัมภาระ เพื่อใช้ในกองทัพบก ตำแหน่งและบำเหน็จของฝ่ายเสนาธิการ ใช้ชื่อย่อว่า สธ.ทบ.1
แผนกที่ 2 มีหน้าที่เกี่ยวกับการศึกษา การจัดการคมนาคม การอำนวยการลำเลียงในสนามรบ
แผนกที่ 3 มีหน้าที่เตรียมแผนอำนวยการยุทธและการประลองยุทธ
แผนกที่ 4 มีหน้าที่เกี่ยวกับการต่างประเทศ และฑูตทหาร
แผนกที่ 5 รร.เสนาธิการทหารบก
การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบก ปี 2491
การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบก ในปี พ.ศ.2491 ถือว่าเป็นการจัดหน่วยงานที่กำหนดภารกิจให้ปฏิบัติเฉพาะงานด้านกำลังพลอย่างชัดเจนเป็นครั้งแรก โดยจัดกำลังบรรจุตามอัตรากองทัพบก 91 มีสถานะเป็นหน่วยส่วนกลาง คือ จัดอยู่ในกรมเสนาธิการทหารบก
กรมเสนาธิการทหารบก มี 5 แผนก ได้แก่
การจัดหน่วยงานด้านกำลังพลของกองทัพบก ในปี พ.ศ.2491 ถือว่าเป็นการจัดหน่วยงานที่กำหนดภารกิจให้ปฏิบัติเฉพาะงานด้านกำลังพลอย่างชัดเจนเป็นครั้งแรก โดยจัดกำลังบรรจุตามอัตรากองทัพบก 91 มีสถานะเป็นหน่วยส่วนกลาง คือ จัดอยู่ในกรมเสนาธิการทหารบก
กรมเสนาธิการทหารบก มี 5 แผนก ได้แก่
- แผนกกลาง มีหน้าที่เกี่ยวการธุรการ ระเบียบการ และควบคุมงานเอกสารงานสารบรรณ
- แผนกที่ 1 มีหน้าที่เกี่ยวกับการจัดกำลัง การกำหนดกำลัง การระดมกำลัง การบรรจุ เลื่อน ลด ปลด ย้ายตำแหน่ง การบำเหน็จ และวิทยาการของสัสดี โดยใช้ชื่อย่อ สธ.ทบ.1 มีที่ตั้งหน่วยในขณะนั้นอยู่ที่ศาลาว่าการกระทรวงกลาโหม
- แผนกที่ 2 มีหน้าที่เกี่ยวกับการสื่อข่าว รวบรวมข่าว และกิจการต่างประเทศ
- แผนกที่ 3 มีหน้าที่เกี่ยวกับการฝึกฝน เตรียมการประลองยุทธ แผนกการรบ และการปราบจราจล
- แผนกที่ 4 มีหน้าที่เกี่วการคมนาคม การฐานทัพ การกิจการเขตหลัง
การจัดส่วนราชการของแผนกที่ 1 กรมเสนาธิการทหารบก
1. กองบังคับการทำหน้าที่สารบรรณและยุทธการภายใน ได้แก่ การรับ-ส่ง เก็บรักษาเอกสารแบบธรรมเนียม ข้อบังคับต่างๆ แก้ไขทำเนียบข้าราชการกองทัพบก ตลอดจนการเก็บรักษา เบิกจ่ายครุภัณฑ์ประจำสำนักงาน
1. กองบังคับการทำหน้าที่สารบรรณและยุทธการภายใน ได้แก่ การรับ-ส่ง เก็บรักษาเอกสารแบบธรรมเนียม ข้อบังคับต่างๆ แก้ไขทำเนียบข้าราชการกองทัพบก ตลอดจนการเก็บรักษา เบิกจ่ายครุภัณฑ์ประจำสำนักงาน
2. กองที่ 1 ทำหน้าที่ธุรการของกองกำลังพลทั่วไป ได้แก่ การรวบรวมข้อมูลอันเป็นหลักฐานในการพิจาณาเสนอความเห็นเกี่ยวกับแบบธรรมเนียมและข้อบังคับ ตลอดจนคำสั่งต่างๆ การพิจารณากำหนดหลักการอันเกี่ยวกับการควบคุมดูแลวินัยทหาร พิจารณาโต้ตอบปัญหาเกี่ยวกับภาวะการทั้งปวงของหน่วยทหาร ตลอดจนการเก็บรักษาหลักฐานในหน้าที่ของแผนกที่ 1 ในการสงครามและบำเหน็จบำนานพิเศษ
3. กองที่ 2 ทำหน้าที่ในการเตรียมพล ได้แก่การรักษายอดและสถิติเกี่ยวกับการกำลังพลทั้งปวง เตรียมแผนบรรจุกำลังพล วางแผนดำเนินงานในการขยายกำลังและการระดมพล การเรียกทหารกองเกินเข้าประจำการตลอดจนวิทยาการในทางสัสดี
4. กองที่ 3 ทำหน้าที่เกี่ยวกับการปกครองกำลังพล ได้แก่การบรรจุ เลื่อน ลด ย้าย การบำเหน็จความดีความชอบ ความผิด และการลงทัณฑ์ จัดทำและเก็บสมุดประวัติข้าราชการ การเบี้ยหวัด และการบำเหน็จบำนาญ
อัตรากำลังพลของแผนกที่ 1 กรมเสนาธิการทหารบก
1. อัตรากำลังพลของ แผนกที่ 1 กรมเสนาธิการทหารบก ปี พ.ศ.2401 กำหนดการบรรจุกำลังพลปฏิบัติงานไว้ทั้งสิ้น 4 ตำแหน่ง คือ
1. อัตรากำลังพลของ แผนกที่ 1 กรมเสนาธิการทหารบก ปี พ.ศ.2401 กำหนดการบรรจุกำลังพลปฏิบัติงานไว้ทั้งสิ้น 4 ตำแหน่ง คือ
1.1 ตำแหน่งสัญญาบัตร จำนวน 25 ตำแหน่ง ระบุให้เป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ 6 ตำแหน่ง
1.2 ตำแหน่งต่ำกว่าสัญญาบัตร 23 ตำแหน่ง ระบุให้เป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ 21 ตำแหน่ง และข้าราชการพลเรือนวิสามัญ (ภารโรง) 2 ตำแหน่ง
2. สำหรับ อัตราชั้นยศของหัวหน้าหน่วย ซึ่งเรียกชื่อในขณะนั้นว่า หัวหน้าแผนก กำหนดอัตราชั้นยศ พันเอก มีหน้าที่ในการปกครองบังคับบัญชากองต่าง ๆ สำหรับผู้ที่มีหน้าที่ปกครองบังคับบัญชากอง เรียกว่า แม่กอง กำหนดอัตราชั้นยศ พันโท โดยมีนายทหารสัญญาบัตรตำแหน่งประจำแผนก และประจำกอง เป็นกำลังพลปฏิบัติงานตามลำดับ และนอกจากนี้อัตรากำลังพลของ แผนกที่ 1 กรมเสนาธิการทหารบก ยังได้กำหนดให้มีตำแหน่งนายทหารสัสดี และเจ้าหน้าที่ฝ่ายพระธรรมนูญนี้ กำหนดหน้าที่่ฝ่ายปฏิบัติงานเป็นฝ่ายกิจการพิเศษในสายงานด้านกำลังพลในขณะนั้น
3. แผนกที่ 1 การเสนาธิการทหารบก นี้มี พ.อ.สมบุญ สุนทรเกศ เป็นหัวหน้าแผนก จึงนับได้ว่า เป็นหัวหน้าหน่วยกำลังพลคนแรกของกองทัพบก ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งกองทัพบกได้เปลี่ยนแปลงการจัดส่วนราชการตามแบบของกองทัพบกสหรัฐอเมริกา
วิสัยทัศน์

ตราสัญลักษณ์

เครื่องหมายของกรมกำลังพลทหารบก เป็นรูป "เทพจัดเตรียมพล"
บรรจุอยู่ภายในวงกลม หัตถ์เบื้องขวาถือพระขรรค์ แสดงว่า เป็นนักรบ
หัตถ์เบื้องซ้ายถือสมุดกำลังพล หมายถึง หน้าที่ในด้านกำลังพล
ประทับอยู่บนแท่น ด้านประกอบ ด้านลายกนก
เบื้องบนมีตัวอักษร "กรมกำลังพลทหารบก" เบื้องล่างมีตัวอักษรภาษาอังกฤษ Directorate of personnel
การจัดหน่วย
